Neem de basisakte van je appartement erbij en bekijk of het dak tot de gemeenschappelijke delen behoort. Indien het dak tot de gemeenschappelijke delen behoort, zal de VME (vereniging van mede-eigenaars) de isolatiewerken op zich nemen en de kosten dragen. Je aandeel in de bijdrage van de kosten kan je terugvinden in die akte.

Het basisprincipe van elke dakisolatie bestaat uit een gebouwschil die uit meerdere lagen bestaat:

• Aan de warme binnenzijde van het dak wordt de luchtdichtheid gerealiseerd door het dampscherm dat ervoor zorgt dat er geen woonvocht in het isolatiemateriaal kan dringen.
• Tussen het dampscherm en de dakbedekking komt het isolatiemateriaal.

Vermijd isolatie langs de binnenzijde, dit wordt koud dak genoemd. De buitenste schil van het dak zit ’s winters letterlijk in de kou, want ze komt boven op de isolatie. Dat vergroot sterk de kans op schade (condensatie) aan je bouwschil.

Hou bij je keuze voor dakisolatie rekening met de isolatiewaarde van het materiaal. Dit cijfer wordt ook wel de R-waarde genoemd. Hoe hoger de R-waarde, hoe beter het pakket isoleert. Isoleer voldoende en kies meteen voor een R-waarde van minstens 4,5 m² K/W. Daarmee voldoe je voor premies en leningen, en haal je de standaard van een lage-energiewoning. Wil je nog een stapje verder gaan? Mik dan op een R-waarde van 7 m² K/W, je haalt dan de passiefstandaard. Je zal merken dat de bijkomende isolatiematerialen de prijs van de werken niet evenredig doet stijgen. Ambitieus zijn is dus de boodschap.

Checklist voor wanneer de VME bezig is of gaat starten met het dak Tip: een totaaladvies maakt het je makkelijk, zo vermijd je dubbele kosten.

• Schoorstenen en schachten
  Schoorstenen die geen nut meer hebben, laat je best afbreken. Zo kun je het dampscherm, de isolatie en de dakbedekking overal doortrekken. Schoorstenen die wel nog een functie hebben, kan je laten staan of laten vervangen door een nieuwe, aangepaste dakdoorvoer, waarbij warmteverliezen beperkt worden. Let wel dat je geen gemeenschappelijke ventilatieschachten afsluit.

• Dakkoepels
  Dakkoepels vernieuw je het liefst meteen mee. Er is minstens een vierwandig model nodig, in combinatie met een geïsoleerde opstand, waarop de koepel rust. Beter nog zijn platdakvensters, die soms kunnen worden uitgerust met een zonwering aan de buitenzijde. Idealiter laat je die zonwering automatisch activeren.

• Ramen of deuren die uitgeven op het dak
  Op het dak van een appartementsgebouw zijn er soms ramen of deuropeningen (bijvoorbeeld bij een technische ruimte op het dak of een dakappartement met terras) waarvan de onderzijde zodanig dicht bij de dakdichting komt, dat de plaatsing van bijkomende dakisolatie onmogelijk wordt. Die ramen en deuren vervang je dan beter door minder hoge modellen.
  Lees meer over ramen en deuren.

• Zonnepanelen, warmtepomp
  Voordat je zonnepanelen plaatst, moet eerst het dak maximaal geïsoleerd zijn.
  Voorzie eventueel al een doorvoer voor de bekabeling van zonnepanelen, zonneboilers of warmtepompen. Zo anticipeer je op een latere investering in hernieuwbare energie en vermijd je dubbele kosten aan het dak.
  Lees meer over zonnepanelen en warmtepompen .

Na het dak is het de beurt aan de isolatie van de buitengevels van je appartementsgebouw. Zo koelt het gebouw minder sterk af in de winter en warmt het in de zomer niet te sterk op. De buitengevels vallen vaak onder de gemeenschappelijke delen.

Neem de basisakte van je appartement erbij en bekijk of de buitengevels tot de gemeenschappelijke delen behoren. Indien dit zo is, zal de VME (vereniging van mede-eigenaars) de isolatiewerken moeten opstarten en de kosten dragen. Je aandeel in de bijdrage van de kosten kan je terugvinden in die akte.

Muren kunnen aan de buitenzijde, aan de binnenzijde of in de spouw (als er een is) worden geïsoleerd.

• Buitenzijde:
  Voor grote appartementsgebouwen is isolatie langs de buitenzijde vaak de eenvoudigste en goedkoopste oplossing. Eventueel met geprefabriceerde elementen. Denk eraan, als het uitzicht van je gevel verandert, heb je wel een omgevingsvergunning nodig, vraag dus zeker préadvies bij de dienst omgeving. www.antwerpen.be/vergunningen.

• Spouwmuurisolatie:
  Een spouw heeft meestal slechts een beperkte dikte van veelal 5 tot 8 cm. Daarmee kan je niet voldoende isoleren om de norm van 2050 te halen. Je kan spouwmuurisolatie wel combineren met buitenmuurisolatie.

• Isolatie langs de binnenzijde:
  opgelet, dit wordt afgeraden voor appartementsgebouwen. Als je ervoor kiest om isolatie aan de binnenzijde van de gevels aan te brengen, moet je wel strikte voorwaarden naleven opdat er op termijn geen schade zou ontstaan aan de gevel. Een muur langs de binnenzijde isoleren is namelijk bouwtechnisch een moeilijke klus. Zo is er een groot risico op koudebruggen en dus vochtproblemen.

Tip: een totaaladvies maakt het je makkelijk, zo vermijd je dubbele kosten.

• Terrassen

  • Zorg dat de balustrade voldoende hoog is, volgens de wettelijke norm.
  • Check de veiligheid van de betonplaat. Laat controleren op microscopisch kleine scheuren.
  • Hou rekening met warmteverlies, doordat de betonplaat bij terrassen vaak van binnen tot buiten doorloopt.
  • Probeer oncomfortabele en te smalle terrassen te vermijden.

• Gevels

  • Een totaalaanpak is noodzakelijk om naast de waarde ook het wooncomfort te verhogen.
  • Wordt de gevel aangepakt, bekijk dan meteen of het terras vergroot kan worden.
  • Zijn er nog geen terrassen en is dit een optie, kies dan voor een afzonderlijke draagstructuur. Zo voorkom je warmteverlies.

Laat je bij gevelisolatie bijstaan door een deskundige, raadpleeg een professional zoals een architect alvorens je aan de slag gaat. Best is natuurlijk om dit binnen een totaalaanpak te integreren. Zo maak je je gebouw comfortabeler en klaar voor de toekomst.

Woon je op een plaats met veel omgevingslawaai? Denk dan bovenop je energetische isolatie ook meteen aan geluidsisolatie. Laat je adviseren door je leverancier of architect.

• Kies voor beglazing en raamkaders die ook akoestisch isoleren, en niet enkel energetisch. Vraag naar ‘asymmetrische beglazing’.
• Zorg ervoor dat bij het isoleren van de buitenmuren de harde kern van de muur niet onderbroken wordt. Op plaatsen waar er enkel isolatiemateriaal zit, wat bijvoorbeeld kan voorkomen tussen raam en muur, ontstaan er akoestische lekken, waardoor er binnen meer buitengeluid kan te horen zijn dan voor de renovatie.
• Ook ventilatieroosters of interne rolluikkasten zijn vaak geluidslekken omdat ze niet goed geluidsdicht kunnen gemaakt worden. Daarom vermijd je ventilatieroosters best aan de verkeerszijde of kies je voor ventilatiesysteem D.
• Nabij de luchthaven is een goede geluidsisolatie van het dak nuttig indien er zich slaapkamers onder het dak bevinden.
• De noodzakelijke geluidsisolatiewaarde van de gebruikte materialen is sterk afhankelijk van de situatie (bvb gevelopbouw, raamgrootte, afstand tot de weg, grootte van de kamer).
• Denk ook aan een goede geluidsisolatie van de binnenmuren en vloeren.

De afspraken over de ramen en deuren vind je in de basisakte.

Ramen en deuren van de gemeenschappelijke delen, zoals de inkomhal zijn gemeenschappelijk. Ramen en deuren van je eigen appartement zijn meestal privatief. Toch heb je geen volledige keuzevrijheid bij werken aan je eigen ramen en deuren, tenzij je alleen het glas vervangt.

Ramen, deuren en schrijnwerk bepalen het uitzicht van het appartementsgebouw. Daarom gelden er vaak regels over de onderverdeling in de ramen, het materiaal en de kleur van de profielen. Zo blijft het gevelbeeld hetzelfde. Wil je ramen en deuren in een straatgevel vervangen, dan heb je meestal een omgevingsvergunning nodig.

• Hoogrendementsglas of superisolerend glas isoleert 2 tot 3 keer zo goed als gewoon dubbel glas voor een relatief lage meerprijs. En zelfs 4 tot 5 keer beter dan enkel glas. Het is iets duurder in aankoop, maar haalt heel hoge isolatiewaarden.

• Driedubbel glas isoleert nog eens dubbel zo goed, tot 12 maal beter dan enkel glas en 6 keer beter dan dubbel glas. Dit wordt vooral bij nieuwbouw of een hele grondige renovatie geplaatst.

• Akoestisch glas of asymmetrische beglazing houdt het geluid van een drukke omgeving buiten. De glasbladen zijn niet even dik zodat het binnenste glasblad niet meetrilt als het buitenste trilt door het omgevingsgeluid.

• Dubbel glas niet toekomstgericht is en enkelvoudig glas verboden is.
• Je zou ook kunnen opteren voor zonwerende beglazing, maar die zal dan ook de zonnewarmte weren in de winter, wat niet de bedoeling is. Buitenzonwering is de beste oplossing.

Als je kiest voor nieuwe ramen en nieuw schrijnwerk, laat dat dan bij zoveel mogelijk appartementen tegelijk vervangen. Zo deel je de werfkosten voor stellingen en kranen en kan je ook de opkuis en overlast beperken. Onderzoek ook of je het vervangen van ramen en deuren kan combineren met gevelisolatie, het plaatsen van zonnewering en het herstellen van terrassen. Deze ingrepen hebben namelijk vaak een impact op elkaar. Door ze volgens de regels van de kunst uit te laten voeren, vermijd je koudebruggen.

Kies voor isolerende raamprofielen en zorg dat ze goed geplaatst worden. Doe je dat niet, dan verlies je de warmte langs de kozijnen en is de waarde van je dure ramen snel verloren. Is het schrijnwerk nog goed winddicht en voldoende stevig? Dan kan het volstaan om enkel het glas te vervangen.

Ventilatie is belangrijk om schimmels en vocht tegen te gaan. Voor type C ventilatiesystemen moet je raamroosters voorzien. Meer over ventileren

Tip: een totaaladvies maakt het je makkelijk, zo vermijd je dubbele kosten.

• Kies je nieuwe ramen, denk dan ook al aan ventilatie.
  Als je een systeem C wenst, moet je immers raamroosters voorzien. Het uitzicht van de ramen verandert dan, waardoor je langs je VME voor een toelating en de stad voor een vergunning moet passeren.
• Vergeet geen zonnewering.
• Praat je over ramen en deuren vervangen, vergeet dan de buitengevel niet te isoleren. Lees meer
• Vermijd hitte in de zomer, denk op tijd aan zonwering of verkoeling. Lees meer

Neem de basisakte er bij om te kijken of de vloeren van het gelijkvloers of de kelder tot de gemeenschappelijke delen behoren.
Tip: een totaaladvies maakt het je makkelijk, zo vermijd je dubbele kosten.

De vloer van de onderste appartementen en andere verwarmde ruimtes.

Als je een luchtgroep op het dak wil plaatsen, zal de VME toelating moeten geven.

Om in je appartementsgebouw goed te kunnen ventileren is het belangrijk op zoek te gaan naar een collectieve oplossing en een aantal zaken af te stemmen.

Er bestaan 4 types van ventilatie: natuurlijke toe- en afvoer (systeem A), mechanische toevoer, natuurlijke afvoer (systeem B), natuurlijke toevoer, mechanische afvoer (systeem C) en mechanische toe- en afvoer (systeem D).

In nieuwe appartementsgebouwen wordt type D, met mechanische toe- en afvoer van lucht, opgelegd. Het grote voordeel aan dit systeem is dat er geen raamroosters nodig zijn en dat het geluid van drukke wegen dus niet in je appartement binnendringt. Bovendien heb je door dit systeem recht op premies.

Systeem C en D kan je niet alleen inzetten om te ventileren maar ook om te verwarmen.

• Systeem C: warmte uit de afvoerlucht gebruiken voor het opwarmen van je sanitair warm water en/of ruimteverwarming. Dat doe je met een warmtepompboiler of lucht-waterwarmtepomp.
• Systeem D: recupereert de warmte via een warmtewisselaar. Die zal de warmte uit de afvoerlucht overdragen aan de toevoerlucht om die in de koude wintermaanden voor te verwarmen.

Systeem A dan is er natuurlijke toe- en afvoer van verse lucht. De energiespecialist raadt aan om dagelijks de ruimtes (ook in de winter, draai de verwarming even uit) 2 x 10 minuten per dag door het raam helemaal te openen. Ramen openen is ook nodig als de ramen voorzien zijn van ventilatieroosters. Je zet dan tegenover elkaar staande vensters open. De natuurlijke luchtstroom zorgt ervoor dat de oude, vochtige lucht uit de woning verdwijnt en nieuwe, droge lucht wordt aangevoerd.

Zijn er plannen om aan de ventilatie van het gebouw te werken, integreer die dan best in een totaalaanpak van renovatiewerken. Zorg voor bereikbare leidingschachten die op een goede manier op gevel- en dakisolatie aansluiten. Door ventilatieschachten al meteen te voorzien tijdens andere ingrijpende werken, beperk je de overlast van de verbouwingen tot een minimum. Vraag advies aan de renovatiecoach over de totaalaanpak en laat een renovatieplan opmaken.